Blockchain teknolojisi maliyetleri düşürmek, işlemleri hızlandırmak ve finans kurumları, sağlık hizmeti sağlayıcıları, işletmeler ve daha fazlası için veri güvenliğini artırmak için kullanılabilir. Henüz yaygın olarak benimsenmemiş olsa da, bilgi alışverişi için güvenilir ve kriptografik bir sistem sunarak iş yapma şeklini önemli ölçüde değiştirme potansiyeline sahiptir.
Blok Zinciri (Blockchain) Nedir?
Blok zinciri yani blockchain, değişmez bir paylaşılan defter teknolojisidir ve uygulaması merkezi değildir.
Bir örnekle anlatmak gerekirse, blok zincirini, bir grubun veya ağın tüm üyelerinin görmesi gereken işlemlerin listesini içeren bir defter olarak düşünebilirsiniz. Ağın her üyesi veya ”düğümü” defterin kendi kopyasına sahiptir. Defterin her sayfası bir veri ”bloğudur”. Defterin her sayfası ”hash” adı verilen benzersiz bir sayfa numarası ile tanımlanır ve her sayfadaki ilk giriş bir önceki sayfanın ”hash”idir. Bu ilk giriş, işlemlerin sayfalarını veya ”bloklarını” birbirine bağlayan ”zincirdir”.
Bitcoin ve blok zinciri aynı şey değildir. Bitcoin, işlem defteri blok zinciri teknolojisi tarafından tutulan bir tür düzenlenmemiş dijital para birimidir.
Blockchain’in Temel Kavramları
- Dağıtılmış defterler: Dağıtılmış bir defter, tüm katılımcı düğümlerinde bulunabilen bir veri tabanıdır. Merkezi bir veri tabanının aksine dağıtılmış bir defter merkezi değildir, bu da işlemlerin işlenmesi, doğrulanması veya kimlik doğrulaması için merkezi bir otoriteye veya aracıya olan ihtiyacı ortadan kaldırır.
- Yüksek güvenlik: Ademi merkeziyetçilikle birlikte kriptografi, kullanıcılar için başka bir koruma katmanı daha ekler. Blok zincirindeki bilgiler kriptografik olarak hashlenir ve hashleme geri döndürülemez
- Değişmezlik: Defterlerin değiştirilemez olduğu ve kullanıcıya bozulmamış defter güvencesinin verildiği bir kavramdır.
- Akıllı sözleşme: Akıllı sözleşme, her düğümde çalışan bir programdır. Blok zincirinde belirli bir adreste bulunan bir kod ve veri koleksiyonudur. Güvenilir aracılara ihtiyaç duyar.
- Merkeziyetsizlik: Merkeziyetsizlik yeni bir kavram değildir; ağ herhangi bir kişi, kuruluş veya varlık tarafından kontrol edilmediği için merkeziyetsizdir. Tüm düğüm üyeleri, eşler arası (P2P) ağ olarak da adlandırılan merkezi olmayan ağı sürdürür.
- Konsensüs mekanizması: Mutabakat genel bir anlaşmadır. Blok zinciri mutabakat mekanizmaları, bir ağdaki tüm düğümlerin senkronize olmasını ve işlemlerinin meşru olmasını garanti etmeye yardımcı olur. Mutabakat, blokları doğrulamaktan, blokları sıralamaktan ve herkesin onlarla aynı fikirde olmasını sağlamaktan sorumludur. Mutabakat protokolü, blok zinciri platformlarının varlığının temelidir, her blok zincirinin arkasında bir mutabakat algoritması vardır.
Blok Zinciri Nasıl Çalışır?
- Blok zincirinin her kopyası aynı olmalıdır. Tüm üyeler aynı bilgilere sahiptir.
- Yeni bloklar ancak ağ düğümlerinin ya da üyelerin çoğunluğu içerilen bilgilerin geçerli olduğunu kabul ederse eklenebilir. Bu sürece mutabakat mekanizması denir.
- Blok zincirinin yeni bir kopyası dağıtıldığında, her üye bunu eski kopya ile karşılaştırır. Yeni kopyadaki tüm geçmiş bloklar eşleşmiyorsa, mevcut kopyanın üyeleri yeni kopyayı kabul etmez.
Tüm üyeler veya düğümler, işlemleri sürekli olarak yeni veri blokları halinde işler. Yeni bir blok doldurulduğunda, ağdaki her düğümün karmaşık bir matematiksel formül kullanarak bloğun geçerli olduğunu bağımsız olarak doğrulaması gerekir. Yeni blok ancak üyeler mutabakat mekanizması aracılığıyla bloğun geçerli olduğu konusunda hemfikir olduklarında zincire eklenir.
Bu karşılaştırma süreci, blok zinciri işlemlerinin değiştirilememesinin nedenidir. Birden fazla üyenin doğrulama için karmaşık matematiksel bulmacaları çözmesi için gereken yüksek hesaplama gücü, dolandırıcılığı ve bilgisayar korsanlarını engellemenin bir başka yoludur.
Doğrulamanın ardından blok zincirinin yeni bir kopyası her üyeye dağıtılır.
Blockchain ve mutabakat, bitcoin ve diğer kripto para ağları için kullanılır, bu sayede teknoloji çifte harcamayı önler. Bir bitcoin harcandıktan sonra kimse onu elinde tutamaz; Bitcoin göndericiden alıcıya geçer. İşlem değiştirilemez ya da geri alınamaz, çünkü veri blokları bilgisayar korsanları tarafından kolayca değiştirilemez.
Blok zinciri, verileri kullanışlı hale getiren protokoller veya kurallarla da çalışabilir. Akıllı sözleşmeler, satın alma siparişleri, faturalar ve ödemeler gibi şartlara dayalı bir dizi işlemi otomatikleştirmek için blok zinciri ile kullanılan protokollerdir. Akıllı sözleşmeler güçlü bir araçtır, çünkü işlem hatalarını, işlem süresini ve idari ek yükü azaltır. Bu da kullanıcılar için daha düşük maliyet ve daha yüksek kâr anlamına gelir.
Blok Zinciri Türleri
Halka açık bir blok zinciri herkese açıktır ve üyeler anonimdir. Gerekli önemli bilgisayar kaynaklarına sahip olmaları koşuluyla herkes ağa katılabilir, işlemleri işleyebilir ve blokları doğrulayabilir. Halka açık bir blok zincirinin tüm üyeleri tüm verileri görebilir.
Bitcoin’i destekleyen ağ gibi herkese açık bir blok zinciri ağının üyeleri, mutabakat mekanizması için ”madenciler” kullanır. Madenciler, genel ağdaki veri bloklarını doğrulayan üyelerdir. Madenciler karmaşık matematiksel denklemleri çözerek veri bloklarını doğrulamak için diğer madencilerle rekabet eder.
Halka açık ya da ”izinsiz” ağlar kripto para için kullanılır çünkü işlemler banka gibi bir finansal aracı olmadan doğrudan taraflar arasında gerçekleşir. Bununla birlikte, işlemlerin anonim doğası suç faaliyetlerini de cezbetmektedir. 2019 yılında yapılan bir çalışmaya göre, Bitcoin işlemlerinin %46’sının ya da yılda 76 milyar doların yasadışı faaliyetler içerdiği tahmin edilmektedir.
Özel veya ”izinli” bir blok zinciri, tüm üyelerin tanımlanmasını ve işlem göndermek ve veri bloklarını doğrulamak için kimlik bilgilerine veya izinlere ihtiyaç duymasını gerektirir. Özel bir blok zinciri bazı kullanıcılara tüm verilere erişim sağlarken diğerlerine kısıtlama getirebilir. Özel blok zincirleri bireysel bir işletme için daha uygundur.
Blockchain Nerelerde Kullanılır?
Aşağıdaki listede Blockchain teknolojisinden yararlanan endüstri segmentlerinden bazılarını bulabilirsiniz:
1. Finans
Bu sektörün en popüler örneği kripto para birimidir. Ancak günümüzde bankacılık sektörü de küresel işlemleri güvende tutmak için bu ileri teknolojiyi kullanır. Blockchain teknolojisi ile daha önce sıkıcı bir süreç olan hesap doğrulama, şimdi teknoloji ile daha sorunsuz bir hale gelmektedir. Özellikle uluslararası ödeme sırasında, hızlı işlemler için hızlandırılmış bir sistem olacaktır.
2. Sağlık Hizmetleri
Sağlık sektörü, hastaların hassas bilgileriyle ilgilenir ve bunların herhangi bir ihlali olumsuz sonuçlara yol açar. Veri sızıntısı ve güvenlik endişeleri Blockchain ile ilgili bir sorun olmayacaktır, çünkü bilgisayar korsanlarının hackleyemeyeceği merkezi olmayan bir hasta kayıtları günlüğü vardır.
3. Tedarik Zinciri Yönetimi
Bazen satıcı tarafından iptal edilen siparişler müşterileri şaşkınlığa uğratır.
Peki böyle bir teslimat başarısızlığında sorun ne olabilir?
En büyük neden tedarik zinciri yönetimidir. Blockchain teknolojisinin yardımıyla, perakendeci ve müşteri arasındaki bağlantı güçlü ve hatasız olacaktır. Müşteriler, siparişlerinin nerede olduğunu bilerek işlemi kolayca yapabilir ve siparişlerini takip edebilir.
Blok Zincirleri Hacklenebilir mi?
Blok zincirlerinin hacklenmesi zordur, çünkü her üye işlemlerin bir kopyasına sahiptir, ancak yine de tamamen aşılmaz değildir. Bilgisayar korsanlarının sahte işlemler yaratmak ve bunları kabul ettirmek için birden fazla bireysel üyeye erişim sağlamaları gerekir. Tek başına gereken muazzam hesaplama gücü, blok zincirlerini hacklemeyi çok zor ve pahalı hale getirir.
Asıl zayıflık akıllı sözleşmeler gibi protokollerde yatmaktadır. Hackerlar potansiyel olarak bu protokollerin işleyişindeki bir zayıflıktan faydalanabilir ve sistemle başa çıkabilir.
Bulut Üzerinde Blok Zinciri
Blok zinciri buluta yerleştirildiğinde ölçeklenebilirlik, güvenilirlik, güvenlik, hata toleransı, veri yönetimi, kullandıkça öde modeliyle bilgi işlem kapasitesi konularında muazzam avantajlar elde edilir. Ayrıca, blok zinciri altyapısı birkaç dakika içinde oluşturulabilir, düğümler birden fazla kullanılabilirlik bölgesinde barındırılabilir ve bulut tabanlı blok zinciri çözümü diğer bulut hizmetleriyle kolayca entegre edilebilir.
Ethereum, Hyperledger, R3 Corda gibi blok zinciri çerçeveleri bulut üzerinde mevcuttur ve birden fazla bulut hizmeti sağlayıcısı (CSP) tarafından sağlanmaktadır.
Bir blok zinciri uygulamasını buluta yerleştirmenin en iyi yanı, bir blok zinciri ağını desteklemek için gerekli tüm altyapının (bilgi işlem, depolama, sanal makine, konteynerler vb.) bulut hizmet sağlayıcısı (CSP) tarafından sağlanması ve yönetilmesidir. Bu sayede işletmelerin yalnızca blok zinciri uygulamasını geliştirmeye odaklanması gerekir.
Şu anda madencilik bile bulut bilişim kullanılarak gerçekleştirilmektedir. Tüm dünyada Ethereum iş yükünün yaklaşık %25’i bulut üzerinde çalışmaktadır.
Bulut üzerinde blok zincirinin zorlukları
- İnsanlar: Teknoloji konusunda farkındalık ve anlayış eksikliği
- Süreç: Yüksek seviye, düşük seviye tasarım mimarisi ve güvenlik referans mimarisi gibi sınırlı sayıda referans mimari
- Teknoloji: Yeni tehditler/zafiyetler, paylaşılan altyapı/güvenlik çözümlerini kullanma ve blok zinciri operasyonlarını yönetme
- İş Dünyası ve Yönetişim: Düzenleme eksikliği, yönetişim/veri egemenliği
Bulut Bilişimde Blockchain’in Rolü
Blockchain teknolojisi, Bitcoin ve dijital para için geliştirilmiş devrim niteliğinde bir veri depolama alanıdır. Blok zinciri teknolojisinin merkezi olmayan yapısı, onu geleneksel veri tabanlarından ayırır. Tipik bir veri tabanında olduğu gibi merkezi bir veri tabanı mevcut değildir. Ancak bilgiler düğümlerden oluşan bir ağ üzerinde saklanır.
Çoğunluğun düğüm verilerindeki herhangi bir değişikliği onaylaması gerekir; bu nedenle blok zinciri teknolojisi inanılmaz derecede güvenlidir. Tek bir arıza noktası yoktur, çünkü bir düğümün arızalanması diğerlerini etkilemez.
Bulut bilişim, blok zinciri teknolojisini kullanarak kullanıcıların bilgisayar ihtiyaçlarını dışarıdan temin etmelerine olanak tanır. Merkezi olmayan yapısı nedeniyle, Blockchain bulut bilişimini gerçekleştirme şeklini değiştirme potansiyeline sahiptir. Sonuç olarak, kullanıcılar internette gezinebilir ve sunuculara veya diğer altyapılara güvenmeden eşler arası hesaplamalar yapabilir.
Verileri güvenli ve kurcalamaya karşı korumalı tuttuğu için bulut depolama için de kullanışlıdır. Şirketler verilerinin güvende ve emniyette olduğundan emin olabilirler.
Blockchain’i Bulut Bilişime Entegre Etmenin Avantajları
Bulut bilişim blok zinciri teknolojisiyle birleştirildiğinde, güvenlik ve gizlilikle ilgili temel sorunlar çözülmüş olur. Blok zinciri ayrıca merkezi olmayan ve dağıtılmış bir güven yapısı oluşturarak daha fazla şeffaflığa katkıda bulunur.
Bir bilgisayardan veri silinmesi, diğer blok zinciri ağ cihazlarında kayıtlı verileri ortadan kaldırmaz. Sonuç olarak, veri kaybı veya değiştirilme riski yoktur. Blok zincirindeki veriler değişmezdir. Nerede, ne zaman ve nasıl kullanıldığı ve kimin kullandığı da dahil olmak üzere veri tüketiminin kesin bir şekilde belgelenmesini sağlar. Blok zincirleri kodlarla düzenlenir, üçüncü taraf düzenlemelerine olan ihtiyacı ortadan kaldırır ve onları daha güvenli bir seçenek haline getirir.
Blok zinciri sağlık, tarım, finans ve bankacılık gibi sektörleri de dönüştürür. Bulut bilişim, aşırı güven ve beraberindeki risklerin tehlikeli olabileceği günümüzün kurumsal dünyasında çok önemlidir. Bulutun güvenlik, uyumluluk ve merkezi tasarımı önemli bir iş riski oluşturabilir.
Öte yandan, Blockchain depolama, işlemler ve iş operasyonlarını önemli ölçüde etkiler. Sonuç olarak, Blockchain’i bulutla birleştirmek güvenliği ve ademi merkeziyeti artırırken yetkilendirmeyi, gizliliği ve verimliliği de geliştirir.
Blockchain Bulutuna Duyulan İhtiyaç Nedir?
Bulut depolama, verimliliği artırmak için büyük potansiyele sahip esnek depolama sunar. Blockchain teknolojisinde ise, zincire sürekli olarak eklenen birkaç düğüm vardır. Dolayısıyla, bulut bilişim gücüne duyulan gereksinim de artmaktadır.
Blockchain teknolojisinde bulut altyapısından yararlanarak kullanıcılar aynı riskle ilişkili belirli riskleri ortadan kaldırır. Veriler bulut sunucularına yüklendikten sonra bilgilere, süreçlerine ve kodlamaya erişim kısıtlanır.
Veri işleme sırasında güvenlik ve gizlilikle ilgili endişeler büyük önem taşır. Dahili işlem mekanizmalarından haberdar olması gereken kullanıcılar, her seferinde veri işleme için güvenilir bulut sağlayıcılarına güvenmek zorundadır. Bundan kaçınmak için bulut bilişimde blockchain bir zorunluluktur.
Blockchain Bulut Nasıl Çalışır?
Blockchain ağını Bulutta Hizmet Olarak Blockchain (BaaS) olarak barındırarak, blockchain tabanlı bulut bilişim güvenli ağ yönetimi için kullanılabilir.
IoT uygulamaları, akıllı sözleşmeler, kullanıcı işlem doğrulaması ve bulut Blockchain depolaması gibi Blockchain özellikli hizmetler aracılığıyla desteklenebilir.
Sağlam bir felaket kurtarma seçeneği blockchain teknolojisi için bir zorunluluktur. Bulut teknolojisi ile entegrasyonu, Blockchain modelini tüm veri güvenlik açıklarından ve felaketlerden korur. Hatta bazı gelişmiş bulut altyapıları DDos saldırılarını bile uzak tutar.
En Çok Sorulan Sorular
1. Blok zinciri teknolojisi nedir?
Blok zinciri, işlemlerin kaydedilmesini ve kurumsal bir ağdaki varlıkların izlenmesini kolaylaştıran dağıtılmış ve değiştirilemez bir defterdir.
2. Bulut bilişim nedir?
Bulut bilişim, bilgi işlem hizmetlerinin verimliliğini artırmayı amaçlayan bir teknoloji yaklaşımıdır.
3. Blockchain teknolojisi kullanılarak veriler bulutta nasıl depolanabilir?
Blockchain, verileri güvenli ve kurcalamaya karşı korumalı tuttuğu için bulut depolamaya yardımcı olur. Şirketler verilerinin güvende ve emniyette olduğundan emin olabilirler; bir bilgisayardan veri silinmesi diğer blok zinciri ağ cihazlarında kayıtlı verileri ortadan kaldırmaz. Bu şekilde, bulutta blok zinciri teknolojisi kullanılarak veri depolama güvenli ve emniyetli hale getirilir.
4. Blockchain teknolojisi neden güvenilir ve emniyetli kabul edilir?
Çoğunluğun düğüm verilerindeki herhangi bir değişikliği onaylaması gerekir; bu nedenle blok zinciri teknolojisi son derece güvenlidir. Bir düğüm başarısız olursa, diğerleri etkilenmeyeceği için başarısızlık noktası yoktur.
5. Hangi kripto para birimi blok zinciri kullanır?
Bitcoin, ödemeleri ve dijital işlemleri gerçekleştirmek için blok zinciri teknolojisini kullanan ilk merkezi olmayan kripto para birimi olarak kabul edilmektedir.
