Çoğu insan XML terimiyle karşılaştığında, bunu genellikle HTML ile karıştırır. XML ve HTML arasında bazı benzerlikler olduğu doğru olsa da, işlevsellik açısından farklılık gösterirler. Dolayısıyla XML’in tam olarak ne olduğunu ve programlamada nasıl kullanıldığını bilmeniz gerekir.
XML Nedir?
XML (Extensible Markup Language), Genişletilebilir İşaretleme Dili’nin kısaltmasıdır ve HTML’nin sınırlamalarını gidermek için tasarlanmıştır. XML tıpkı HTML gibi bir işaretleme dilidir, yani bir web sayfasında yapı oluşturmak için kullanılır. Ancak XML, HTML’den çok daha esnektir.
XML etiketleri istediğiniz her şey olabilir, HTML’deki gibi önceden tanımlanmış etiketler yoktur. XML’de etiketler vardır, ancak bunların her birini siz tanımlarsınız. Bu, kendi etiketlerinizi oluşturmanıza olanak tanıyarak XML’i veri depolamak için daha uygun hale getirir. Bu, dili “genişletilebilir” yapan şeydir.
Örneğin, her bir ürünün bir etiketle temsil edildiği bir ürün listesini saklamak için XML kullanabilirsiniz. Her ürün etiketi, ürün hakkında adı, fiyatı ve açıklaması gibi bilgiler içerir.
HTML’den farklı olarak, XML kendi başına herhangi bir iş yapmaz. Bir XML belgesinin görüntülenebilmesi için HTML gibi başka bir biçime dönüştürülmesi gerekir.
Bu dönüştürme işlemi genellikle XML ayrıştırıcı adı verilen bir program tarafından yapılır. XML ayrıştırıcı, XML belgelerini okuyan ve bunları HTML gibi başka bir biçime dönüştüren bir yazılım kitaplığıdır. Dönüştürüldükten sonra bir web tarayıcısında görüntülenebilir.
Bulutistan hizmetlerinin detaylarına ulaşmak için tıklayınız.
XML Ne Zaman Kullanılır?
XML öncelikle verilerin depolanması ve taşınması için kullanılır. Geliştiriciler XML’i web siteleri oluşturmak için de kullanır, ancak HTML’den farklı olarak bu dil verileri ziyaretçilerinize göstermez. Sorunsuz çalışan web uygulamaları oluşturmak için genellikle Java ve SQL gibi diğer dillerle birlikte kullanılır.
XML’in birincil amacı bilgiyi bir yerden başka bir yere taşımaktır. Onu nasıl kullanmaya karar vereceğiniz tamamen size ve seçtiğiniz teknolojilere bağlıdır. Temel olarak, verileri bir sunucudan ya da uygulamadan veri tabanınıza taşırsınız.
XML etiketleri de kullanıcı tanımlı olduğundan, depoladığınız veri türü de tamamen size bağlıdır. Temel olarak insanlar XML’i aşağıdaki gibi yapılandırılmış verileri depolamak için kullanırlar:
- Faturalar
- Ürün bi̇lgi̇leri̇
- Müşteri̇ bi̇lgi̇leri̇
- Si̇pari̇ş bi̇lgi̇leri̇
- Kataloglar
- Kitaplar
XML, XSLT veya onu dönüştürecek başka bir biçimlendirme yöntemine sahip olduğu sürece web sayfaları oluşturmak için de kullanılabilir. XSLT (Genişletilebilir Stil Sayfası Dili Dönüşümleri) ile birlikte kullanıldığında XML, HTML’ye benzeyen web sayfaları oluşturmak için kullanılabilir. Ancak bu yöntem, web sayfaları oluşturmak için HTML kullanmak kadar popüler değildir.
XML’in Özellikleri
XML’in önemli temel özelliklerinden bazıları aşağıdakileri içerir:
1. XML plaftorm-agnostiktir
XML, işletim sisteminden bağımsız olarak herhangi bir bilgisayarda kullanılabilir. Ayrıca, onu oluşturmak için kullanılan programlama diline bakılmaksızın, onu destekleyen herhangi bir uygulamaya takılabilir.
XML’in bu kadar popüler olmasının ana nedenlerinden biri budur. Her teknoloji ile kullanılabilir.
2. XML kendi kendini tanımlar ve insan tarafından okunabilir
XML belgeleri, onları anlamak için gereken tüm bilgileri içerir. Bu, verilerin yanı sıra belgenin yapısını da içerir. Bu, CSV (virgülle ayrılmış değerler) gibi, doğru yorumlanması için ek bilgi verilmesini gerektiren diğer formatların tersidir.
XML ayrıca insan tarafından okunabilir, yani insanlar tarafından düzenlenebilir. Bu, yalnızca bilgisayarlar tarafından okunabilen ve düzenlenebilen ikili formatlarla tezat oluşturur.
3. XML kullanıcı tanımlıdır
Önceden tanımlanmış etiketleri kullanmanızı gerektiren HTML’in aksine XML kendi etiketlerinizi oluşturmanıza izin verir. Bu da onu veri depolamak için çok daha uygun hale getirir. Örneğin, “ürünler” için bir etiket oluşturabilir ve ardından her ürünle ilgili bilgileri bu etikette saklayabilirsiniz.
Bu esneklik, XML’in bu kadar popüler olmasının ana nedenlerinden biridir.
XML Etiketleri
XML etiketleri kullanıcı tanımlıdır. Bu, istediğiniz herhangi bir etiketi oluşturabileceğiniz ve her etiketin herhangi bir veri türünü içerebileceği anlamına gelir. Örneğin, ürün hakkında adı, fiyatı ve açıklaması gibi bilgileri içeren bir ürün etiketi oluşturabilirsiniz.
XML etiketleri ayrıca HTML etiketlerinden çok daha fazla kurala sahiptir. İlk olarak, düzgün bir şekilde iç içe geçmiş olmalıdır. Eğer bir açılış etiketiniz varsa, bir de kapanış etiketiniz olmalıdır.
Ayrıca, XML büyük/küçük harfe duyarlıdır, yani etiketler tümüyle küçük harflerle yazılmalıdır. Büyük harf kullanmaya çalışırsanız, XML çözümleyici belgenizi okumaz.
Son olarak, her XML etiketinin benzersiz bir adı olmalıdır. Bu, ayrıştırıcının her etiketi ve ilgili veriyi kolayca tanımlayabilmesi içindir.
XML vs HTML
XML’in içinde Markup Language (Biçimlendirme Dili) terimi bulunduğundan, insanların onu HTML ile karıştırması doğaldır. HTML ve XML, her ikisinin de web sayfalarının geliştirilmesi ve etiketlerin kullanılmasıyla ilgili olması bakımından nispeten benzer olsalar da, tam olarak aynı değildir. Örneğin, XML’den farklı olarak HTML standartlaştırılmış sembollere ve söz dizimine sahiptir.
XML’i HTML’den ayıran bir diğer zıt faktör de HTML’nin temel olarak içeriği kullanıcılara sunmaya odaklanmasıdır. Buna karşılık XML, veriler üzerinde işlem yapmak için kullanılır.
HTML ve XML arasında hala kafanız karıştıysa, aşağıda her iki dil arasındaki bazı ayırt edici özellikleri bulabilirsiniz:
- XML verilerin taşınmasında kullanıldığı için dinamiktir, HTML ise verilerin görüntülenmesine odaklandığı için statiktir.
- Programcılar HTML kodlarını her durumda yazabilirken, XML büyük/küçük harfe duyarlıdır.
- XML’de kapanış etiketlerinin kullanılması zorunludur, HTML’de ise kapanış etiketleri o kadar önemli değildir.
- XML’de küçük hatalar bile nihai sonucu etkiler, ancak HTML’deki küçük yazım hataları göz ardı edilir.
XML ve HTML Birlikte Nasıl Çalışır?
XML yalnızca bir veri saklama yöntemi olduğundan, kendi başına bir web sayfasında görüntülenemez. XML verilerinin görüntülenebilmesi için öncelikle HTML’ye dönüştürülmesi gerekir.
Bu elle yapılabilir, ancak çok sayıda program bunu otomatik olarak yapacaktır. XML verileri HTML’ye dönüştürüldükten sonra bir web tarayıcısında görüntülenebilir. Duyarlı bir web sitesi oluşturmak istiyorsanız, bu bir gerekliliktir.
Örneğin, satış ölçümleri veya hisse senedi fiyatları gibi zaman içinde güncellenen verileriniz varsa, bu verileri depolamak için XML kullanabilirsiniz. Bir kullanıcı web sitenizi ziyaret ettiğinde XML verileri HTML’ye dönüştürülür ve sayfada görüntülenir.
Yalnızca HTML ile, veriler her değiştiğinde web sayfasını manuel olarak güncellemeniz gerekir. Bu çok zaman alıcı ve hataya açık bir işlemdir. Ancak XML ile veriler otomatik olarak sunumdan ayrılacaktır. Bu da web sitenizi yönetmeyi ve güncellemeyi çok daha kolay hale getirir.
XML Ne İçin Kullanılır?
World Wide Web Consortium’a (W3C) göre, XML’in temel amacı “yapılandırılmış bilgileri temsil etmek için basit bir metin tabanlı format” oluşturmaktır. XML’in en yaygın uygulama alanları aşağıdaki şekildedir:
- Büyük bir web sitesi için HTML belgelerinin oluşturulmasını basitleştirme
- Kurumlar ve sistemler arasında bilgi alışverişi
- Veri tabanlarını boşaltma ve yeniden yükleme
- Veri işleme ihtiyaçlarınızı özelleştirmek için verileri depolama ve düzenleme
- Neredeyse tüm istenen çıktıları oluşturmak için stil sayfalarıyla birleştirme
XML Dosyası Nedir?
Dosya uzantısı “.xml”, bir XML dosyasının XML kodu içerdiğini gösterir. Belgenin nasıl düzenleneceğini, nasıl kaydedileceğini ve internet üzerinden nasıl iletileceğini belirleyen etiketler içerir.
XML Dosyası Ne İçin Kullanılır?
XML dosyaları, bilgisayarlar ve insanlar için üretilmesi, saklanması, aktarılması ve yorumlanması zahmetsiz olan düz metin belgeleridir. Sonuç olarak, internette en yaygın kullanılan dillerden biridir.
Buna ek olarak, birçok web tabanlı yazılım uygulaması, verileri depolamak ve diğer uygulamalara iletmek için kullanır.
XML Dosyası Nasıl Oluşturulur?
Aşağıda bir XML dosyasının nasıl oluşturulacağını bulabilirsiniz:
- Tercih ettiğiniz metin editörünü açın.
- İlk satıra bir XML bildirimi yazın.
- Kök elemanınızı bildirimin altına yerleştirin.
- Alt öğelerinizi kök öğenin içine yerleştirin.
- Dosyanızda hata olup olmadığını kontrol edin.
- Dosyanızı kaydetmek için .xml dosya uzantısını kullanın.
- Dosyanızı tarayıcı penceresinde açarak test edin.
XML Dosyası Nasıl Görüntülenir ve Düzenlenir?
XML dosyaları metin dosyaları olduğundan, programcılar bunlara çeşitli şekillerde erişebilir. Örneğin, XML dosyalarını yalnızca ara sıra okumanız gerekiyorsa, bunları tercih ettiğiniz tarayıcıda açabilirsiniz ya da XML dosyalarını sık sık inceliyor, düzenliyor ve yeniden biçimlendiriyorsanız, çevrimiçi bir XML düzenleyici veya bilgisayarınızdaki bir metin düzenleyiciyi kullanabilirsiniz.
XML Dosyalarını Açmak için Web Tarayıcısı Kullanma
Kullanıcılar XML dosyalarını tüm modern web tarayıcılarında doğrudan tarayıcı penceresinde görüntüleyebilir. Cihazınızdan bir XML dosyası seçerek web tarayıcınızla açmayı seçebilirsiniz. Örneğin, tarayıcı olarak Google Chrome’u kullanabilirsiniz.
- XML dosyasını açmak için Google Chrome tarayıcısını kullanın.
- Metin tarayıcıya bağlı olarak farklı görüntülenecek olsa da, dosyanın içeriğini hızlı bir şekilde analiz edebilmeli ve muhtemelen belirli birkaç öğeyi gizleyip ortaya çıkarabilmedir.
- Dosyada bir hata varsa, tarayıcınız bir hata mesajı görüntüler.
- Tarayıcınızda dosyayı bu şekilde düzenleyemeyeceğinizi bilmeniz gerekir. Düzenleme için, dosyayı değiştirmek üzere özel bir araca ihtiyacınız olacaktır.
XML Dosyalarını Açmak için Çevrimiçi XML Düzenleyici Kullanma
XML dosyalarınızı görüntülemek, içeriklerini değiştirmek veya diğer dosya türlerine dönüştürmek için çevrimiçi bir metin dosyası düzenleyici kullanabilirsiniz.
- Bilgisayarınızdan bir dosya yüklemek için araçta Gözat’a tıklayın. Yüklendikten sonra, sağdaki XML içerik hiyerarşisini inceleyerek değişiklik yapabilirsiniz.
- Düzenlemeyi tamamladığınızda, yeni XML dosyasını kaydetmek için Kaydet ve Paylaş’a tıklayın.
XML Dosyalarını Açmak için Metin Düzenleyici Kullanma
Programcılar XML dosyalarını diğer metin dosyaları gibi herhangi bir metin editörü ile açabilir. Ancak, Notepad ve Word gibi yaygın editörler çok eskidir ve XML dosyalarınızı renklerle veya girintilerle göstermeleri pek olası değildir.
Kodu daha iyi anlamak için programcılar, .xml formatını tanıyabilen ve dosyaları uygun şekilde gösterebilen profesyonel bir metin düzenleyici tercih etmelidir. Notepad++, Xmplify ve Eclipse popüler seçeneklerdir. Profesyonel metin editörleri ile kod girintileri ve önemsiz hatalar kendiliğinden çözülür, bu nedenle XML üzerinde uygun bir yazılım aracılığıyla çalışmak en iyisidir.
XML’in Avantajları ve Dezavantajları
Diğer tüm kodlama dilleri gibi XML’in de kendine özgü avantajları ve dezavantajları vardır. Bunlar aşağıdaki şekildedir:
Avantajları
- Platformdan bağımsız bir dildir. Yani kullanıcılar işletim sistemi türünden bağımsız olarak herhangi bir sistemde bu dili çalıştırabilir.
- Karmaşık teknik jargon yerine insan sözcükleri kullandığı için okunması ve anlaşılması kolaydır.
- Unicode, her harf, rakam veya sembole platformlar ve yazılımlar arasında geçerli olan benzersiz bir sayısal değer tahsis edilen çeşitli diller ve komut dosyalarıyla uyumluluk için uluslararası bir kodlama standardıdır.
- XML ve Java oldukça uyumludur.
- XML belgesinin hatasız olduğunu doğrulamak için DTD ve şema doğrulamasını kullanır.
- Çapraz platform yapısı sayesinde XML kodları herhangi bir dönüştürmeye ihtiyaç duymaz ve çeşitli sistemler arasında kolayca paylaşılabilir.
Dezavantajlar
- Söz dizimi aşırı karmaşık ve gereksizdir.
- Söz dizimi, fazlalığı nedeniyle çok fazla depolama alanı tüketir.
- Diziler desteklenmemektedir.
- Bir arka uç dili olarak kullanılmasına rağmen işleme talimatlarından yoksundur.
- Hiçbir tarayıcı bu dili anlamadığından, programcıların önce HTML koduna çevirmesi gerekir.
XML Hakkında En Çok Sorulan Sorular
1. HTML ve XML’i birlikte kullanabilir miyim?
Evet, belirli senaryolarda HTML ve XML’i birlikte kullanabilirsiniz. Örneğin, XML verilerini bir HTML belgesinin içine yerleştirebilir ve ardından bu verileri ayıklamak ve işlemek için JavaScript veya sunucu tarafı komut dosyaları kullanabilirsiniz.
2. XML HTML’in yerini mi alıyor?
Hayır, XML HTML’nin yerini almak için tasarlanmamıştır. Farklı amaçlara hizmet ederler. HTML, içeriği web üzerinde insan tarafından okunabilir bir formatta sunmak içindir, XML ise çeşitli uygulamalar tarafından kullanılabilecek verileri tanımlamak ve yapılandırmak içindir.
3. Hangisini kullanmalıyım: HTML mi XML mi?
Bu tamamen sizin kullanım durumunuza bağlıdır. Web üzerinde içerik sunmak istiyorsanız, HTML kullanabilirsiniz. Özel veri yapıları tanımlamanız veya farklı sistemler arasında veri alışverişi yapmanız gerekiyorsa XML kullanabilirsiniz.
4. HTML5 XML tabanlı bir dil midir?
HTML5 XML tabanlı bir dil değildir. XML’in öncülü olan SGML’yi (Standart Genelleştirilmiş Biçimlendirme Dili) temel alır. Bununla birlikte, HTML5 daha katı sözdizimi kuralları getirerek XML’e daha benzer hale getirmiştir, ancak gerçek bir XML dili değildir.
5. XML, HTML gibi web sitesi geliştirme için kullanılabilir mi?
XML, web sitesi geliştirmenin belirli yönleri için kullanılabilse de, HTML gibi web sayfalarını oluşturmak için yaygın olarak kullanılmaz. HTML özellikle web sayfası sunumu ve kullanıcı etkileşimi için tasarlanmışken, XML öncelikle veri yapılarını tanımlamak ve sistemler arasında bilgi alışverişi yapmak için kullanılır. HTML web sayfaları oluşturmak için daha iyi bir seçimken, XML veri gösterimi ve iletişim için daha uygundur.
6. HTML’i XML’e veya XML’i HTML’e dönüştürebilir miyim?
Evet, HTML’yi XML’e ve tersini dönüştürebilirsiniz, ancak bu işlem her zaman kolay olmayabilir. Dönüştürme işlemine yardımcı olabilecek araçlar mevcuttur, ancak HTML ve XML farklı amaçlara hizmet ettiğinden, ortaya çıkan XML’in HTML belgesinin orijinal semantiğini veya yapısını tam olarak yakalayamayabileceğini unutmayın.
7. XHTML ve XML arasındaki ilişki nedir?
XHTML (Genişletilebilir Köprü Metni İşaretleme Dili), HTML’nin XML söz dizimi kurallarına uyan daha katı ve temiz bir sürümüdür. HTML ve XML arasındaki boşluğu doldurmak ve XML’in genişletilebilirlik ve XML kurallarına bağlılık gibi avantajlarını HTML’e getirmek amacıyla ortaya çıkmıştır. XHTML belgeleri aynı zamanda iyi biçimlendirilmiş XML belgeleridir, yani XML işlemcileri tarafından ayrıştırılabilir.
8. DTD veya XML şeması olmadan XML kullanabilir miyim?
Evet, XML’i bir DTD (Document Type Definition) veya XML şeması olmadan kullanabilirsiniz. Ancak, bir DTD veya XML şeması kullanmak önemli avantajlar sağlar. Bunlar XML belgesi için kuralları ve yapıyı tanımlar, doğrulamaya olanak tanır ve belgenin beklenen biçime uygun olmasını sağlar. Bir DTD veya şema olmadan, XML belgesi “doğrulanmamış” olarak kabul edilir ve farklı sistemler arasında değiş tokuş edildiğinde doğruluğunu ve bütünlüğünü sağlamayı zorlaştırır.
Bulutistan hizmetlerinin detaylarına ulaşmak için tıklayınız.
